• 0034-609-653-176
  • contacto@alfredoferreiro.com
  • Galiza, Espanha, Europa

Estado crítico do libro, e do que o sostén

Hoxe Miguel Anxo Fernán Vello falaba do estado crítico en que se acha o libro galego. Afirmaba a situación de auténtica desesperación en que viven algunhas editoras, heroicas promotoras dos xéneros menos lucrativos e non por iso menos necesarios, ante a desidia institucional por fornecer o mundo editorial dun auténtico apoio. E citaba feitos concretos: o empréstimo dos libros escolares e a ausencia de adquisición de exemplares polas bibliotecas públicas nas datas esperadas. Desde logo, concordamos en que nunha situación delicada como a dos bens culturais galegos non se deben manipular os seus sistemas sen unha prudencia máxima, sen ter sempre moi presente que a alteración de calquera elemento pode producir erros irreparábeis. Non se debe facer unha política simplemente ”moderna”, pois o fin non é facernos correr para apañar o tren da modernidade que aínda non desapareceu no horizonte. Actualizarnos sen demora non é unha prioridade, se aínda non tivemos tempo para saber en que dirección nos convén emprender a viaxe da modernidade.

eduardo_blanco_amor_poemas_horizonte_evadido590.jpg Moito atraso levamos ao lombo, é certo. E hoxe podemos presupor, felizmente, que nos libramos un pouco máis do lastro que nos impide avanzar. Vémonos con vontade, con creatividade e talvez non nos demoramos a reflectir coa profundidade necesaria. A urxencia que en nós se creou en tantos anos de frustracións nos empurra a tanto! Mais non é suficiente querer e poder, como antes pensábamos. É preciso tamén saber. E para saber hai que identificar as necesidades, valorizalas, estimar os recursos, planificar as accións correctoras, levalas a termo nos prazos previstos e revisar os resultados. Un control da cualidade da política cultural é necesaria. Non é máis que unha nova forma para un procedimento antigo: traballar “con tino”.

Por outro lado, o sistema de empréstimo de libros non aniquila a industria editorial doutros países. A demora das bibliotecas na adquisición dos volumes tampouco. Que nos sucede entón? Será que temos… ou que non temos o que afirmamos ter? Ninguén debe pretender a estas alturas sorprendernos demasiado con novos argumentos, non lles parece? Eu pregúntome por que non nos sentamos a falar do que na realidade temos, do que podemos cultivar para ter e do que se precisa para atinxir eses obxectivos. O noso destino como pobo é ofrecer ao mundo aquilo no que somos mellores que ninguén. Aquilo que nos fai ser o que somos, e que nos ten que estar a ofrecer a chave do futuro. Porque todos os pobos, como todos os individuos, teñen a chave do seu futuro no bolso da chaqueta. Mais a nosa chave, señores e señoras da política, a que abre a confortábel casa que soñamos, hai que procurala co convencemento e coa atitude precisos. As copias de chaves alleas non abrirán a nosa porta.

Vexo, teño que admitir, intencións louvábeis. Algúns logros importantes, até. Mais a verdadeira saída do foxo que nos obriga a camiñar en círculo vén da cima. Temos que erguer a cabeza e ollar para o ceu. Con grandes pretensións, con toda a ambición. Non temos máis a perder. Temos todo por diante. Porén, non é hora de malbaratar o tempo nen os recursos, e moito menos de xogar entre nós ao despiste.

Revisión 29/05/07:

“Ademais, o estudo recolle unha serie de “peculiaridades” do mercado editorial galego que o o fan “especialmente sensible” a medidas “desestabilizadoras” como o sistema de empréstito. Entre as particularidades do sistema galego destacan o “reducido” número de alumnos matriculados no sistema educativo obrigatorio que descendeu dun 6,03% respecto ao total español no curso 1999-2000 ao 5,20% en 2005-2006.

Ademais, incidiron na “baixa implantación” da lingua galega nas materias do ensino obrigatorio xa que “só” o 50% dos centros cumpren a normativa que rexe ese aspecto e subliñaron que unicamente nun de cada tres centros disponse do material didáctico “adecuado” en lingua galega.

Neste sentido, o presidente da AGE, Alfonso García Sanmartín, destacou que “a situación é máis grave” do que esperaban e reprochou aos políticos a “improvisación e a ignorancia” coa que se poñen en marcha medidas deste tipo “sen contar, moitas veces, cunha base de partida sólida”, concluíu.” (Europa Press)

Share

11 thoughts on “Estado crítico do libro, e do que o sostén

    • Author gravatarAuthor gravatar

      Gostan eles? Quen? O mundo é amplo e ben certo será que o noso modo de perspectivar a arte escrita ha de ser ben valorizado en moitos lugares se ben feito, rico e orixinal. Debemos é achar un modo de sermos nesta modernidade algo fértil e non un subproducto. Aquí é que precisamos do ángulo certo para traballar. E un criterio apropiado para a necesaria creación da lingua literaria ten que vir da nosa leitura da literatura portuguesa, non dos ritmos e as metáforas do gaélico. Outra cousa é o imaxinario que xa se tirou de aí e que pertence xa á nosa “tradición” literaria, do que non hai que prescindir.

    • Author gravatarAuthor gravatar

      Gostan eles? Quen? O mundo é amplo e ben certo será que o noso modo de perspectivar a arte escrita ha de ser ben valorizado en moitos lugares se ben feito, rico e orixinal. Debemos é achar un modo de sermos nesta modernidade algo fértil e non un subproducto. Aquí é que precisamos do ángulo certo para traballar. E un criterio apropiado para a necesaria creación da lingua literaria ten que vir da nosa leitura da literatura portuguesa, non dos ritmos e as metáforas do gaélico. Outra cousa é o imaxinario que xa se tirou de aí e que pertence xa á nosa “tradición” literaria, do que non hai que prescindir.

    • Author gravatarAuthor gravatar

      Mas eu não vejo onde está o problema de conciliar todas essas tradições que são as que estão na base do nosso discurso cultural e na base das nossas metáforas.

      Assumir que somos é a primiera base para entender o que escrevemos e tratar de escrever.

      É o discurso de Murguia a Castelao: com Espanha na história e na política para isso a fizemos nós(sempre que respeitem os pactos), com Portugal na cultura e no idioma (pois é o nosso) e antendendo a um fundo cultural mui antigo anterior ao cristianismo (chamemos-lhe celtismo) que se evidencia no relativismo, no animismo, no panteismo, no ensonho, no estar de volta do pensamento categórico e atento ao homem…

      Diz Suso de Toro que em Espanha não gostam do último que escreveu e diz cousas curiossíssimas de sociologia e política. Para mim o que há no fundo é o velho problema da recepção de uma obra literária pertencente a outra linha cultural. O mesmo problema que com Vicetto, Pardo Bazán, Rosalia, Valle, Fernández Flórez, Cunqueiro, Torrente Ballester…

      Ou escrevemos como nós ou nos adaptamos a eles. Pretender que eles se adaptem a nós é soberva.

      Gostam das obras galegas como novidades, como peças musicais, adoram os contos, as poesias, os discursos e as anedotas, mas não percebem bem o fundo dos significados e em quanto se passa de tentar brinquedos a obras “ambiciosas” o sistema já não enxerga.

      Essas metáforas, esse cavalgar fantasioso e associativo, essa prosa de ritmo, poética encadenada e sugerente, onde cada palavra remete a um contexto, significa para nós, não para eles.

      Para a literatura galega, como na fala o jogo está na colaboração na mente do receptor. Essa comunicação não é a de Castela, e também não é o sossegado classicismo do Mediterráneo, Portugal também perdeu muito disto, de nós -que define a sua literatura clássica- na modernidade.

    • Author gravatarAuthor gravatar

      Mas eu não vejo onde está o problema de conciliar todas essas tradições que são as que estão na base do nosso discurso cultural e na base das nossas metáforas.

      Assumir que somos é a primiera base para entender o que escrevemos e tratar de escrever.

      É o discurso de Murguia a Castelao: com Espanha na história e na política para isso a fizemos nós(sempre que respeitem os pactos), com Portugal na cultura e no idioma (pois é o nosso) e antendendo a um fundo cultural mui antigo anterior ao cristianismo (chamemos-lhe celtismo) que se evidencia no relativismo, no animismo, no panteismo, no ensonho, no estar de volta do pensamento categórico e atento ao homem…

      Diz Suso de Toro que em Espanha não gostam do último que escreveu e diz cousas curiossíssimas de sociologia e política. Para mim o que há no fundo é o velho problema da recepção de uma obra literária pertencente a outra linha cultural. O mesmo problema que com Vicetto, Pardo Bazán, Rosalia, Valle, Fernández Flórez, Cunqueiro, Torrente Ballester…

      Ou escrevemos como nós ou nos adaptamos a eles. Pretender que eles se adaptem a nós é soberva.

      Gostam das obras galegas como novidades, como peças musicais, adoram os contos, as poesias, os discursos e as anedotas, mas não percebem bem o fundo dos significados e em quanto se passa de tentar brinquedos a obras “ambiciosas” o sistema já não enxerga.

      Essas metáforas, esse cavalgar fantasioso e associativo, essa prosa de ritmo, poética encadenada e sugerente, onde cada palavra remete a um contexto, significa para nós, não para eles.

      Para a literatura galega, como na fala o jogo está na colaboração na mente do receptor. Essa comunicação não é a de Castela, e também não é o sossegado classicismo do Mediterráneo, Portugal também perdeu muito disto, de nós -que define a sua literatura clássica- na modernidade.

    • Author gravatarAuthor gravatar

      Mas eu não vejo onde está o problema de conciliar todas essas tradições que são as que estão na base do nosso discurso cultural e na base das nossas metáforas.

      Assumir que somos é a primiera base para entender o que escrevemos e tratar de escrever.

      É o discurso de Murguia a Castelao: com Espanha na história e na política para isso a fizemos nós(sempre que respeitem os pactos), com Portugal na cultura e no idioma (pois é o nosso) e antendendo a um fundo cultural mui antigo anterior ao cristianismo (chamemos-lhe celtismo) que se evidencia no relativismo, no animismo, no panteismo, no ensonho, no estar de volta do pensamento categórico e atento ao homem…

      Diz Suso de Toro que em Espanha não gostam do último que escreveu e diz cousas curiossíssimas de sociologia e política. Para mim o que há no fundo é o velho problema da recepção de uma obra literária pertencente a outra linha cultural. O mesmo problema que com Vicetto, Pardo Bazán, Rosalia, Valle, Fernández Flórez, Cunqueiro, Torrente Ballester…

      Ou escrevemos como nós ou nos adaptamos a eles. Pretender que eles se adaptem a nós é soberva.

      Gostam das obras galegas como novidades, como peças musicais, adoram os contos, as poesias, os discursos e as anedotas, mas não percebem bem o fundo dos significados e em quanto se passa de tentar brinquedos a obras “ambiciosas” o sistema já não enxerga.

      Essas metáforas, esse cavalgar fantasioso e associativo, essa prosa de ritmo, poética encadenada e sugerente, onde cada palavra remete a um contexto, significa para nós, não para eles.

      Para a literatura galega, como na fala o jogo está na colaboração na mente do receptor. Essa comunicação não é a de Castela, e também não é o sossegado classicismo do Mediterráneo, Portugal também perdeu muito disto, de nós -que define a sua literatura clássica- na modernidade.

    • Author gravatarAuthor gravatar

      Isto todo o que demostra é que o que chamamos Sistema literario galego aínda é como moito un subsistema do Sistema literario español. Penso que só a arte feita desde aquí e para o mundo, sen preconceitos é posíbel que semente un futuro digno. Mais o que é “feito desde aquí”? Só pode ser, a meu ver, unha arte que para o antigo se fixe no que aínda conservamos e para o moderno se apoie na tradición contemporánea portuguesa. Estamos a falar de literatura, non é? Isto é o que penso: que, como Marinhas del Valle e tantos, da tradición literaria asumamos a portuguesa, a nosa visión dela, evidentemente, coa perspectiva que máis fertil sexa, mas esa e non só a castelá.
      Noutra altura algúns teóricos como Claudio Rodríguez Fer apostaban mellor por alimentarse das literaturas célticas… O seu nacionalismo facía con que quixese protexerse das afinidades dunha cultura “demasiado” próxima. Parece que non sabemos pensar se non é tras a saia do noso medo. Mais é moita hora de esquecer a dor que tanta censura nos ten producido, e que carrexamos de xeración en xeración como estigma imborrábel. Deixemos á solta a imaxinación creativa e sexamos os insensatos que sempre nos dixeron que non debiamos ser!
      “Ande, hombre, cuspa usted su flema!”

    • Author gravatarAuthor gravatar

      Isto todo o que demostra é que o que chamamos Sistema literario galego aínda é como moito un subsistema do Sistema literario español. Penso que só a arte feita desde aquí e para o mundo, sen preconceitos é posíbel que semente un futuro digno. Mais o que é “feito desde aquí”? Só pode ser, a meu ver, unha arte que para o antigo se fixe no que aínda conservamos e para o moderno se apoie na tradición contemporánea portuguesa. Estamos a falar de literatura, non é? Isto é o que penso: que, como Marinhas del Valle e tantos, da tradición literaria asumamos a portuguesa, a nosa visión dela, evidentemente, coa perspectiva que máis fertil sexa, mas esa e non só a castelá.
      Noutra altura algúns teóricos como Claudio Rodríguez Fer apostaban mellor por alimentarse das literaturas célticas… O seu nacionalismo facía con que quixese protexerse das afinidades dunha cultura “demasiado” próxima. Parece que non sabemos pensar se non é tras a saia do noso medo. Mais é moita hora de esquecer a dor que tanta censura nos ten producido, e que carrexamos de xeración en xeración como estigma imborrábel. Deixemos á solta a imaxinación creativa e sexamos os insensatos que sempre nos dixeron que non debiamos ser!
      “Ande, hombre, cuspa usted su flema!”

    • Author gravatarAuthor gravatar

      Isto todo o que demostra é que o que chamamos Sistema literario galego aínda é como moito un subsistema do Sistema literario español. Penso que só a arte feita desde aquí e para o mundo, sen preconceitos é posíbel que semente un futuro digno. Mais o que é “feito desde aquí”? Só pode ser, a meu ver, unha arte que para o antigo se fixe no que aínda conservamos e para o moderno se apoie na tradición contemporánea portuguesa. Estamos a falar de literatura, non é? Isto é o que penso: que, como Marinhas del Valle e tantos, da tradición literaria asumamos a portuguesa, a nosa visión dela, evidentemente, coa perspectiva que máis fertil sexa, mas esa e non só a castelá.
      Noutra altura algúns teóricos como Claudio Rodríguez Fer apostaban mellor por alimentarse das literaturas célticas… O seu nacionalismo facía con que quixese protexerse das afinidades dunha cultura “demasiado” próxima. Parece que non sabemos pensar se non é tras a saia do noso medo. Mais é moita hora de esquecer a dor que tanta censura nos ten producido, e que carrexamos de xeración en xeración como estigma imborrábel. Deixemos á solta a imaxinación creativa e sexamos os insensatos que sempre nos dixeron que non debiamos ser!
      “Ande, hombre, cuspa usted su flema!”

    • Author gravatarAuthor gravatar

      Interessante debate.

      Uma cousa que eu pessoalmente não entendo é porque temos aceite as bases em que se fundamenta a maior parte do sistema cultural actual.

      A literatura galega, desde a Restauração arrastou a mesma problemática sistémica e lastrante. A integração dos intelectuais e artistas no estado espanhol ou a marginalização.

      Añón contra Montero Rios. Ambos galegos, ambos amigos, ambos de “fundo” federalista, progressista, laicista e de enorme e galeguíssima cultura.

      Sempre houve uma parte do sistema que viveu da cultura e do poder oficial (à sombra dos caciques e dos mecenas, as deputações, concelhos, a universidade e a infame imprensa regional), pessoal que roldava arredor da Pardo Bazán ou das Academias.

      Esquecemos que a Galiza nunca foi ocupada militarmente que os poderes nunca foram -agás circunstancialmente- alheios. O poder sempre esteve em mãos galegas cuidadosas de manter o folclore e o sabor regional. Não é cousa de agora.

      O da doma e castração, da susbtituição da Nobreza galega é como os Séculos escuros mito do historicismo nacionalismo incapaz de entender, ou reticente de explicar -como hoje– em profundidade as estruturas do poder sem o criticar. O funcionamento do poder na Galiza e o projecto nacional que tem, herdado desde o XII.

      Desde o início (no XIX) há na nossa literatura duas forças que a condicionam: uma nacionalista soberanista que tem como lema ALÉM e outra autonomista, regionalista que tem como lema MEL.

      Isto condiciona o modelo literário, o modelo de língua, os gêneros e os temas. Não sempre os melhores autores, e evidentemente poucas vezes os mais reconhecidos nos seus tempos militam em ALÉM.

      Porém, na procura da soberania estética e na independência da cultura espanhola, na margem do sistema e contra o poder é onde nasceram todas as grandes obras da cultura galega.

      O melosinho “regionalismo” literário vai a remolque e é lastre condicionante, por muito que nele se tenham dado exemplos evidentes de boa literatura, de formas trabalhadas de rico léxico.

      Esta polêmica ab ovo concentra-se geralmente na ortografia. Na aproximação aos modelos castelhano e ou português. Mas o facto definitório mesmo não é a ortografia em que se escreva, apenas o modelo que para galego se quer.

      A questão não é de enxebreça nem de tradição, nem de modernidade é de possibilidades de criação de um sistema à vez que se perde massa social. Esse é o problema e a questão. A estratégia condiciona o modelo.

      Desde 1980 a oficialização da cultura galega tem feito possível, mais uma vez, o velho sonho “regionalista”. A transação aceite entre o poder e a cultura ajeitada a esse modelo que representa a literatura e a língua para-oficial que se juntava em Folclore Gallego, em La Voz de Galicia ou no paço de Lourição e foi editada pela Biblioteca gallega de Martinez Salazar.

      Outra língua e outra escolha há em Rosalia, na Cova Céltica, na Liga gallega e na editora regional de Carré Aldao.

      É apenas uma outra versão do mesmo debate original das forças que rompem a Academia galega desde antes das origens e condicionam os seus sucessivos fracassos na construção de um modelo.

      A dependência dos agentes culturais com o poder e os seus dinheiros é que está a condicionar tudo, pois bloqueia não apenas o facto literário e o lingüístico quanto a interpretação do passado, da tradição.

      Romper com a dependência econômica com o poder tanto formal, como ortográfica, como canônica é a única possibilidade de volver ao caminho.

      A independência econômica, como na própria vida é o único garante da independência do pensamento e da arte. A mais indivíduos independentes economicamente mais massa social tendencionalmente independente.

      Pregar por mais quartos ou por soluções de arriba é consagrar a dependência. Dadas as condições históricas do poder na Galiza é um suicídio lento. O que não se alicerce em próprios recursos não é nada, apenas teatro.

      Por isso apenas nas margens é que se podem dar passos que o sistema ainda nem alvisca. Há já utentes com outros modelos forjados na margem que ao não dever podem romper, ou quando menos sonhar em romper.

      E como no resto do comércio. A que tanto conto. Nenhum negócio deve ser subvencionado. Ou queremos que a literatura, o pensamento galego seja igual de enfermo que a economia labrega?

      O que não seja rendível que feche, ou que passe a hobby.

      Na Galiza, nas condições atuais e com o público leitor que há apenas há espaço para 3-4 editoras e sempre que comprometidas com a causa. Ou acaso esquencemos que as “grandes” editoras não apostam pelo galego apenas porque tirando os dinheiros oficiais e as vendas escolares não há mercado?

    • Author gravatarAuthor gravatar

      Interessante debate.

      Uma cousa que eu pessoalmente não entendo é porque temos aceite as bases em que se fundamenta a maior parte do sistema cultural actual.

      A literatura galega, desde a Restauração arrastou a mesma problemática sistémica e lastrante. A integração dos intelectuais e artistas no estado espanhol ou a marginalização.

      Añón contra Montero Rios. Ambos galegos, ambos amigos, ambos de “fundo” federalista, progressista, laicista e de enorme e galeguíssima cultura.

      Sempre houve uma parte do sistema que viveu da cultura e do poder oficial (à sombra dos caciques e dos mecenas, as deputações, concelhos, a universidade e a infame imprensa regional), pessoal que roldava arredor da Pardo Bazán ou das Academias.

      Esquecemos que a Galiza nunca foi ocupada militarmente que os poderes nunca foram -agás circunstancialmente- alheios. O poder sempre esteve em mãos galegas cuidadosas de manter o folclore e o sabor regional. Não é cousa de agora.

      O da doma e castração, da susbtituição da Nobreza galega é como os Séculos escuros mito do historicismo nacionalismo incapaz de entender, ou reticente de explicar -como hoje– em profundidade as estruturas do poder sem o criticar. O funcionamento do poder na Galiza e o projecto nacional que tem, herdado desde o XII.

      Desde o início (no XIX) há na nossa literatura duas forças que a condicionam: uma nacionalista soberanista que tem como lema ALÉM e outra autonomista, regionalista que tem como lema MEL.

      Isto condiciona o modelo literário, o modelo de língua, os gêneros e os temas. Não sempre os melhores autores, e evidentemente poucas vezes os mais reconhecidos nos seus tempos militam em ALÉM.

      Porém, na procura da soberania estética e na independência da cultura espanhola, na margem do sistema e contra o poder é onde nasceram todas as grandes obras da cultura galega.

      O melosinho “regionalismo” literário vai a remolque e é lastre condicionante, por muito que nele se tenham dado exemplos evidentes de boa literatura, de formas trabalhadas de rico léxico.

      Esta polêmica ab ovo concentra-se geralmente na ortografia. Na aproximação aos modelos castelhano e ou português. Mas o facto definitório mesmo não é a ortografia em que se escreva, apenas o modelo que para galego se quer.

      A questão não é de enxebreça nem de tradição, nem de modernidade é de possibilidades de criação de um sistema à vez que se perde massa social. Esse é o problema e a questão. A estratégia condiciona o modelo.

      Desde 1980 a oficialização da cultura galega tem feito possível, mais uma vez, o velho sonho “regionalista”. A transação aceite entre o poder e a cultura ajeitada a esse modelo que representa a literatura e a língua para-oficial que se juntava em Folclore Gallego, em La Voz de Galicia ou no paço de Lourição e foi editada pela Biblioteca gallega de Martinez Salazar.

      Outra língua e outra escolha há em Rosalia, na Cova Céltica, na Liga gallega e na editora regional de Carré Aldao.

      É apenas uma outra versão do mesmo debate original das forças que rompem a Academia galega desde antes das origens e condicionam os seus sucessivos fracassos na construção de um modelo.

      A dependência dos agentes culturais com o poder e os seus dinheiros é que está a condicionar tudo, pois bloqueia não apenas o facto literário e o lingüístico quanto a interpretação do passado, da tradição.

      Romper com a dependência econômica com o poder tanto formal, como ortográfica, como canônica é a única possibilidade de volver ao caminho.

      A independência econômica, como na própria vida é o único garante da independência do pensamento e da arte. A mais indivíduos independentes economicamente mais massa social tendencionalmente independente.

      Pregar por mais quartos ou por soluções de arriba é consagrar a dependência. Dadas as condições históricas do poder na Galiza é um suicídio lento. O que não se alicerce em próprios recursos não é nada, apenas teatro.

      Por isso apenas nas margens é que se podem dar passos que o sistema ainda nem alvisca. Há já utentes com outros modelos forjados na margem que ao não dever podem romper, ou quando menos sonhar em romper.

      E como no resto do comércio. A que tanto conto. Nenhum negócio deve ser subvencionado. Ou queremos que a literatura, o pensamento galego seja igual de enfermo que a economia labrega?

      O que não seja rendível que feche, ou que passe a hobby.

      Na Galiza, nas condições atuais e com o público leitor que há apenas há espaço para 3-4 editoras e sempre que comprometidas com a causa. Ou acaso esquencemos que as “grandes” editoras não apostam pelo galego apenas porque tirando os dinheiros oficiais e as vendas escolares não há mercado?

    • Author gravatarAuthor gravatar

      Interessante debate.

      Uma cousa que eu pessoalmente não entendo é porque temos aceite as bases em que se fundamenta a maior parte do sistema cultural actual.

      A literatura galega, desde a Restauração arrastou a mesma problemática sistémica e lastrante. A integração dos intelectuais e artistas no estado espanhol ou a marginalização.

      Añón contra Montero Rios. Ambos galegos, ambos amigos, ambos de “fundo” federalista, progressista, laicista e de enorme e galeguíssima cultura.

      Sempre houve uma parte do sistema que viveu da cultura e do poder oficial (à sombra dos caciques e dos mecenas, as deputações, concelhos, a universidade e a infame imprensa regional), pessoal que roldava arredor da Pardo Bazán ou das Academias.

      Esquecemos que a Galiza nunca foi ocupada militarmente que os poderes nunca foram -agás circunstancialmente- alheios. O poder sempre esteve em mãos galegas cuidadosas de manter o folclore e o sabor regional. Não é cousa de agora.

      O da doma e castração, da susbtituição da Nobreza galega é como os Séculos escuros mito do historicismo nacionalismo incapaz de entender, ou reticente de explicar -como hoje– em profundidade as estruturas do poder sem o criticar. O funcionamento do poder na Galiza e o projecto nacional que tem, herdado desde o XII.

      Desde o início (no XIX) há na nossa literatura duas forças que a condicionam: uma nacionalista soberanista que tem como lema ALÉM e outra autonomista, regionalista que tem como lema MEL.

      Isto condiciona o modelo literário, o modelo de língua, os gêneros e os temas. Não sempre os melhores autores, e evidentemente poucas vezes os mais reconhecidos nos seus tempos militam em ALÉM.

      Porém, na procura da soberania estética e na independência da cultura espanhola, na margem do sistema e contra o poder é onde nasceram todas as grandes obras da cultura galega.

      O melosinho “regionalismo” literário vai a remolque e é lastre condicionante, por muito que nele se tenham dado exemplos evidentes de boa literatura, de formas trabalhadas de rico léxico.

      Esta polêmica ab ovo concentra-se geralmente na ortografia. Na aproximação aos modelos castelhano e ou português. Mas o facto definitório mesmo não é a ortografia em que se escreva, apenas o modelo que para galego se quer.

      A questão não é de enxebreça nem de tradição, nem de modernidade é de possibilidades de criação de um sistema à vez que se perde massa social. Esse é o problema e a questão. A estratégia condiciona o modelo.

      Desde 1980 a oficialização da cultura galega tem feito possível, mais uma vez, o velho sonho “regionalista”. A transação aceite entre o poder e a cultura ajeitada a esse modelo que representa a literatura e a língua para-oficial que se juntava em Folclore Gallego, em La Voz de Galicia ou no paço de Lourição e foi editada pela Biblioteca gallega de Martinez Salazar.

      Outra língua e outra escolha há em Rosalia, na Cova Céltica, na Liga gallega e na editora regional de Carré Aldao.

      É apenas uma outra versão do mesmo debate original das forças que rompem a Academia galega desde antes das origens e condicionam os seus sucessivos fracassos na construção de um modelo.

      A dependência dos agentes culturais com o poder e os seus dinheiros é que está a condicionar tudo, pois bloqueia não apenas o facto literário e o lingüístico quanto a interpretação do passado, da tradição.

      Romper com a dependência econômica com o poder tanto formal, como ortográfica, como canônica é a única possibilidade de volver ao caminho.

      A independência econômica, como na própria vida é o único garante da independência do pensamento e da arte. A mais indivíduos independentes economicamente mais massa social tendencionalmente independente.

      Pregar por mais quartos ou por soluções de arriba é consagrar a dependência. Dadas as condições históricas do poder na Galiza é um suicídio lento. O que não se alicerce em próprios recursos não é nada, apenas teatro.

      Por isso apenas nas margens é que se podem dar passos que o sistema ainda nem alvisca. Há já utentes com outros modelos forjados na margem que ao não dever podem romper, ou quando menos sonhar em romper.

      E como no resto do comércio. A que tanto conto. Nenhum negócio deve ser subvencionado. Ou queremos que a literatura, o pensamento galego seja igual de enfermo que a economia labrega?

      O que não seja rendível que feche, ou que passe a hobby.

      Na Galiza, nas condições atuais e com o público leitor que há apenas há espaço para 3-4 editoras e sempre que comprometidas com a causa. Ou acaso esquencemos que as “grandes” editoras não apostam pelo galego apenas porque tirando os dinheiros oficiais e as vendas escolares não há mercado?

Comments are closed.