A Portugal e volta no día. Un testemuño confuso
7:15 – Saímos de Arteixo con dirección Ikea-Matosinhos.
10:30 – Em Matosinhos dizemos “Bom dia” para sermos atendidos a partir dai sempre em portunhol. Não se trata de que pagamos em pesetas, é o nosso perfume “Eau d’ Espagne” que nos delata. É mesmo antes de nós dizer qualquer coisa. Qualquer coisa… “espanhola” como “precisaba era saber em que corredor podia achar…” com sotaque NÃO português (e se calhar demasiado libresco para uma loja de prêt-à-fugir). Compramos às pressas, carregamos a carrinha.
18:00 – Voltamos. Na área de serviço de Viana do Castelo adquiro o Diário de notícias de quarta feira e leio a única referência a livros: um sobre a menina Madeleine Mc Cann consegue não sei quantos milhares de vendas. Também figuram 80 vagas para portugueses estudarem medicina na USC. De resto, novos conflitos bélicos e grandes fortunas dos actores e actrizes americanos: uma possue uma cidade, outro uma ilha na Polinésia…
19:30 – Ultrapassamos a “fronteira” a lembrar as antigas alfândegas e entramos em ESPANHA: “Boa tarde”, dicimos, para nos responderen “Buenas tardes” e “Gracias” durante todo o traxecto xa até a última portaxe da autoestrada da Coruña. Durante o percurso polo perímetro de Vigo a derradeira locutora portuguesa desaparece nun ruído de melgas para ser engolida por unha outra que fala en “castelán do país”. Mudo para a Radio Galega e penso que esta vez me sentín máis extranxeiro en Portugal que nunca talvez porque agardaba máis do que recibía nas mesmas situacións cando en pequeniño era usuario do Roteiro Campista que cada ano compraban o papá e a mamá para viaxarmos ao Porto, Vila Real, Braga, Lisboa, Coimbra, Setúbal, Faro, Amarante, Viseu, Nazaré… —lembro a banda desenhada da Pantera Rosa que eu mercaba: “Eu chamo-me Rosado…” Lindas lembranzas de quen descobría o propio no alleo como se un tesouro sempre á vista dos cegos estivese: Várzea, lía mentres pensaba que a miña Barcia era mellor escrita con V, Carrazedo, perigo, com licença, Ó minha senhora: podia guardar a minha loiça enquanto eu for à casa de banho? (óstia, que ben falan os putos en Portugal; os nosos, en troca, semellan todos do monte!), etc.
Estamos perdidos: uns de costas viradas ao português, por nacionalismo alfa ou ómega, outros a falaren do que non saben nen queren realmente saber, algúns instalados nun português no que non se remexen, outros no puro snobismo lingüístico, quer academicista quer ultrapopulista; e demasiados a escribiren galego sendo cotidianamente realfabetizados en castelán (como se pode escribir boa poesía galega, co que comporta de coñecer a “musica interior da lingua”, lendo poesía internacional SEMPRE en castelán (“a min gústame moito René Char, Novalis, e bla, bla) ou lendo galegos que sempre leron en castelán e mal escribiron sempre galego? Por iso son escritos tantos poemas que se asemellan ás traducións castelás de letras de cancións de bandas inglesas! Non, señores, non soan eses poemas a Gingsberg ou Maiakovsky, senón ás traducións españolas deses autores! E que me din de Joyce, de quen se pode dicir que é máis fácil deixar de fumar que lelo simplemente en castelán? Quen leu en inglés o Ulises para poder percibir a abertura producida na lingua literaria de tradición inglesa, o seu valor máis recoñecido, e así poder ser influído pola súa xenialidade? —Pola miña parte, despois de tentalo sen fruto en castelán, decidín lelo nunha versión brasileira que ten o Casteleiro considerada en termos absolutos unha das mellores do mundo. Tamaña maravilla e aínda non vexo perto o momento de pedirlla, confeso ignorante e feliz)
Pensaba eu que cos anos comprendía mellor o que lle acontecía a este país, e a aquel país do Sul, a este noso con aquel que non escoita e con aquel outro que nos manda calar. Con dor de corazón confirmei que a miña actual sabedoría non debe ser tal pois alimenta máis a confusión que a desexada pracidez compañeira de quen se esforza e aprende día após día. Avicíñase unha vellice convulsa, pensei aquela noite encanto me deitaba.
A. F.
4 thoughts on “A Portugal e volta no día. Un testemuño confuso”
Comments are closed.
É certo: aquilo do “somos un país pequeniño” (no mellor dos casos: sentíndose país ou algo propio como quer que sexa) é algo que se leva dentro. A inferioridade séntese e a continuación pode palparse porque se fai realidade tanxíbel. É a imaxe que se dá e até o destino que se elixe. Parece ser algo que funciona tanto a nivel individual cuanto a nivel social. Non hai mentalidades superiores, mais si as hai inferiores.
É certo: aquilo do “somos un país pequeniño” (no mellor dos casos: sentíndose país ou algo propio como quer que sexa) é algo que se leva dentro. A inferioridade séntese e a continuación pode palparse porque se fai realidade tanxíbel. É a imaxe que se dá e até o destino que se elixe. Parece ser algo que funciona tanto a nivel individual cuanto a nivel social. Non hai mentalidades superiores, mais si as hai inferiores.
Eu xa fartei de pedir en Portugal que me falen en portugués. Tamén é certo que, falen no que me falen, en portugués ou portuñol, non deixo nunca de falar en galego.
Visitar as librarías do país veciño adoita ser, en xeral, desolador. Tanto cando estiven en Lisboa por mor do festival do cinema, como hai un mes cando fun ao concerto de Lou Reed, a miña impresión foi semellante: a maior parte das tendas están inzadas diso que Brétemas chamou un día “libros-canapé”. Biografías do xogador de fútbol Cristiano Ronaldo, outras de Amy Winehouse, varios volumes sobre o casal Carla Bruni-Sarkozy… Nun paseo breve polas librarías, mesmo as máis célebres, non é doado facerse unha idea de “que hai de novo” no mercado portugués, mesmo en narrativa, alén de personaxes puntuais tipo Margarida Rebelo Pinto.
Fun tamén a unha das FNAC de Lisboa e aproveitei para mercar discos. Considerando á vizosa vitalidade musical que hai ao sur do Minho (de Sergio Godinho a Jorge Palma, de The Gift a Dead Combo, de David Fonseca a Sharyar Mazgani, e un longo etcétera), pensei que terían unha presenza notábel no centro comercial os discos do país. Ben, hai unha sección específica, é certo, mais desde logo non está nin moito menos á altura desa riqueza musical contemporánea. En cinema, dunha figura absolutamente esencial do noso tempo coma Pedro Costa non hai máis que un par de filmes editados en DVD hai xa uns anos; nada do seu traballo máis recente, empezando pola colosal “Juventude em marcha” (que, porén, si está editada en España desde hai unhas semanas).
Eu diría que o auto-odio non é patrimonio exclusivo noso, e que para entender as relacións norte-sur (do Minho) é imprescindíbel termos en conta ese feito: unha certa falta de orgullo real, práctico, na produción cultural dos países respectivos, e unha certa teima en ignorarnos os uns aos outros de maneira recíproca, aplicando aquela cousa machadiana do “desprecia cuanto ignora”.
Eu xa fartei de pedir en Portugal que me falen en portugués. Tamén é certo que, falen no que me falen, en portugués ou portuñol, non deixo nunca de falar en galego.
Visitar as librarías do país veciño adoita ser, en xeral, desolador. Tanto cando estiven en Lisboa por mor do festival do cinema, como hai un mes cando fun ao concerto de Lou Reed, a miña impresión foi semellante: a maior parte das tendas están inzadas diso que Brétemas chamou un día “libros-canapé”. Biografías do xogador de fútbol Cristiano Ronaldo, outras de Amy Winehouse, varios volumes sobre o casal Carla Bruni-Sarkozy… Nun paseo breve polas librarías, mesmo as máis célebres, non é doado facerse unha idea de “que hai de novo” no mercado portugués, mesmo en narrativa, alén de personaxes puntuais tipo Margarida Rebelo Pinto.
Fun tamén a unha das FNAC de Lisboa e aproveitei para mercar discos. Considerando á vizosa vitalidade musical que hai ao sur do Minho (de Sergio Godinho a Jorge Palma, de The Gift a Dead Combo, de David Fonseca a Sharyar Mazgani, e un longo etcétera), pensei que terían unha presenza notábel no centro comercial os discos do país. Ben, hai unha sección específica, é certo, mais desde logo non está nin moito menos á altura desa riqueza musical contemporánea. En cinema, dunha figura absolutamente esencial do noso tempo coma Pedro Costa non hai máis que un par de filmes editados en DVD hai xa uns anos; nada do seu traballo máis recente, empezando pola colosal “Juventude em marcha” (que, porén, si está editada en España desde hai unhas semanas).
Eu diría que o auto-odio non é patrimonio exclusivo noso, e que para entender as relacións norte-sur (do Minho) é imprescindíbel termos en conta ese feito: unha certa falta de orgullo real, práctico, na produción cultural dos países respectivos, e unha certa teima en ignorarnos os uns aos outros de maneira recíproca, aplicando aquela cousa machadiana do “desprecia cuanto ignora”.